काठमाडौं । अहिले नेपालमै सूचना प्रविधिसँग सम्बन्धित विशिष्टिकृत (स्पेसलाइज्ड) कोर्षहरुको पढाइ हुन थालेको छ । कम्प्युटर र सफ्टवेयर प्रविधिको क्षेत्र फराकिलो बनिरहँदा यसमा आधारित नयाँ-नयाँ पाठ्यक्रम बनिरहेका छन् ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालय, पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालय, पोखरा विश्वविद्यालय र काठमाडौं विश्वविद्यालयले नेपालमा आईटी र कम्प्युटरका कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेका छन् । सूचना प्रविधिको बढ्दो विश्वव्यापीकरणले शिक्षालाई पनि थप प्रतिस्पर्धी बनाइरहेको छ ।
यही कारण आईटीका शैक्षिक कार्यक्रम पनि कुनै देश वा ठाउँमा सीमित हुन नसक्ने भए । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नवीनतम प्रविधिलाई आधार मान्दै त्यसअनूकुल जनशक्ति तयार पार्ने शैक्षिक कार्यक्रममा विद्यार्थीको चासो बढ्न थालेको छ ।
नेपालमा पनि विदेशका विभिन्न विश्वविद्यालयहरुका आईटी कार्यक्रम सञ्चालनमा छन् । यसले सबैभन्दा सहज स्वदेशमै विदेशी डिग्री चाहने विद्यार्थी र अभिभावकलाई भएकाे छ ।
नेपालमा एक्रिडिएशन भएका विश्वविद्यालयका शैक्षिक कार्यक्रम मात्रै सञ्चालन गर्न पाउने भएका कारण अहिले विद्यार्थीले सस्तो र कमजोर आइटी शैक्षिक कार्यक्रमबाट ठगिने सम्भावना पनि छैन ।
यसर्थ विद्यार्थीहरुमा विदेशी डिग्रीप्रति सकारात्मक आशा पलाएको छ । कम रकममा नेपालमै बसेर विदेशी विश्वविद्यालयको डिग्री लिन सकिने सुविधा विद्यार्थीले पाएका छन् ।
विदेशमा पढ्न ४०-५० लाख खर्च लाग्ने र काम नगरी पढ्न नसकिने हुँदा धेरैले पढाइभन्दा कामलाई नै जोड गर्छन् । तर, नेपालमा परिवारको खर्चमै सोही विदेशी डिग्री पढ्न सकिने र पढाइमा मात्रै ध्यान दिन सकिने भएकाले विद्यार्थीहरु स्वदेशमै सञ्चालित यस्ता डिग्रीप्रति आकर्षित हुन थालेका छन् ।
नेपालमै विश्वस्तरीय आईटी शिक्षा हासिल गर्न र अध्ययन सकेपछि सिधै आईटी इन्डष्ट्रीमा काम गर्न सक्षम बनाउन यस्ता कार्यक्रमहरूले भूमिका खेल्न सक्छन् ।
सम्बन्धित विश्वविद्यालयले अन्य देशमा जसरी अध्यापन गराउँछन्, सोहीअनुरूप र मापदण्ड पूरा गरेर मात्र नेपालमा शैक्षिक कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्न सम्बधन प्रदान गरेका हुन्छन् । यसले स्वदेशमै विदेशी शिक्षाकाे वातावरण लिने माैका दिएकाे छ ।
आर्थिक र सामाजिक कारणले विदेशमै गएर अध्ययन गर्न असमर्थ विद्यार्थीका लागि नेपालमा विदेशी सम्बन्धनको शैक्षिक डिग्री एउटा अपूर्व अवसर पनि हो ।
केबल डिग्री मात्रै नभई अन्तर्रा्ष्ट्रिय पहिचान र प्रतिस्पर्धामा पनि अब्बल ठहरिएको विदेशी डिग्रीले विद्यार्थीलाई उसको जीवनका हरेक मोडमा अवसरको ढोका खोल्ने र उसका हरेक कार्यक्षेत्रमा सफलता दिलाउनेमा ढुक्क हुन सकिने आधार छन् ।
नेपालमा सञ्चालित यस्ता आईटी कोर्सहरू विशेषतः स्पेशलाइज्ड र एड्भान्स्ड कोर्सहरू रहेका छन् । उनीहरूको कोर्स सामान्यतया २/३ वर्षको अन्तरालमा अपडेट भइरहेको हुन्छ ।
ग्लोबल मार्केटको डिमाण्डलाई ध्यानमा राखेर कोर्सहरू डिजाइन तथा अपडेट गरिने हुँदा विद्यार्थीेले अध्ययन पुरा गरिसक्दा रिअल मार्केटमा काम गर्न कठिनाइ हुनेछैन ।
अध्ययनका क्रममा कतिपय कलेजमा क्रेडिट ट्रान्सफर गरेर अन्तिम वर्षको अध्ययन गर्न बेलायत, अमेरिका, अस्ट्रेलियाका विश्वविद्यालयमा अध्ययन गर्न सकिने सुविधाहरू पनि छन् । आईएसएमटी कलेज, द ब्रिटिश कलेज, नामी कलेज, सफ्टवेरिका कलेज, इस्लिङ्टनलगायतका केही कलेजहरूले अध्ययन गराउने काेर्समा यस प्रकारको सुविधा रहेको छ ।
नेपालमा पढाइ भइरहेका विदेशी विश्वविद्यालयका विभिन्न आईटी कोर्सहरू अध्ययन गर्दा सामान्यतया कोर्सअनुसार अध्ययन शुल्क ६-७ लाखदेखि १२-१३ लाखसम्म विद्यार्थीले तिरिरहेका छन् ।
स्वदेशी आईटी कार्यक्रमभन्दा बढी देखिएपनि विदेशको तलनामा यो शुल्कलाई किफायती नै मान्न पर्छ ।