डोमेन नेम के हो, अनि नेपालबाटै कसरी किन्ने ?

काठमाडौं । डोमेन नेम (डोमेनको नाम) इन्टरनेटमा वेब साइटको परिचय दिने एउटा विशिष्ट ठेगाना हो । यसले कुनै वेबसाइटलाई इन्टरनेटमा खोज्न र पहुँच गर्न सजिलो बनाउँछ । यो इन्टरनेटमा कुनै पनि वेबसाइटको ठेगाना अर्थात् एड्रेस हो, जसलाई प्रयोगकर्ता वेब ब्राउजरमा टाइप गरेर त्यस साइटमा पुग्न सक्छन् । उदाहरणका लागि; google.com, techpana.com जस्ता नामहरू डोमेन नेम हुन् ।

डोमेन नेम तपाईंको डिजिटल उपस्थितिको मेरुदण्ड हो । तपाईंको भौतिक ठेगाना वा फोन नम्बर जस्तै, डिजिटल संसारमा दुई समान डोमेन नेम हुन सक्दैनन् । डोमेन नेमलाई आईपी एड्रेसको पोइन्टर भनेर पनि बुझ्न सकिन्छ ।

तपाईंले आफ्नो ब्राउजरको एड्रेस बारमा सर्च गर्ने डोमेन नेम (जस्तै facebook.com) को आईपी एड्रेस (69.63.184.142) लाई ब्राउजर (क्रोम, एज, फायरफक्स आदि) ले पहिचान गर्छ र सम्बन्धित वेब पेजमा पुर्‍याउँछ ।

डोमेन नेम गोड्याडी (godaddy.com), ओहो डोमेन (Ohodomain.com) जस्ता अनलाइन मार्केटमा गएर किनबेच गर्न पनि सकिन्छ । 

डोमेन नेमका तीन भाग

कुनै पनि वेबपेज जस्तै ‘www.example.com’ मा ‘.com’  टप लेभल डोमेन, ‘example’ सेकेन्ड लेभल डोमेन र ‘www’  सब डोमेन हो । ‘टप लेभल डोमेन’लाई ‘एक्स्टेन्सन’ पनि भनिन्छ । केही धेरै प्रयोग हुने ‘टप लेभल डोमेन’ (TLD) यस्ता छन्:

१. ‘.com’

२. ‘.net’

३. ‘.org’

४. ‘.edu’

देश अनुसार टप लेभल डोमेन अर्थात् कन्ट्री कोड टप लेभल डोमेन (ccTLDs) फरक फरक हुन्छ । जस्तै;

१. ‘.au’ (अस्ट्रेलिया)

२. ‘.ca’ (क्यानडा)

३. ‘.de’ (जर्मनी)

४. ‘.np’ (नेपाल)

५. ‘.in’ (भारत) 

‘सेकेन्ड लेभल डोमेन’ टप लेभल डोमेन (TLD) सँग जोडिने तपाईँको डोमेन नाम हो । जस्तै:

१. example.com

२. example.net

३. example.org

त्यस्तै ‘सब डोमेन’ ठूलो डोमेनको एउटा अंश मात्र हो, यो वैकल्पिक हुन्छ । तपाईंले जुन मुख्य डोमेन नेम लिनु भएको छ त्यसैको अघि आफूलाई उचित लाग्ने सबडोमेन नेम छान्न सक्नुहुन्छ । जस्तै www.example.com, blog.example.com, news.example.com आदि । 

नेपालमा कसरी लिने डोमेन नेम ? 

डोमेन नेम किन्ने प्रक्रिया निकै सरल छ । नेपालबाट तपाईं अन्तर्राष्ट्रिय र नेपाली दुवै डोमेन रजिस्ट्रारहरूको प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ । नेपालमा तपाईंले मर्कन्टाइल कम्युनिकेसन्स प्रालिको वेबसाइट register.com.np बाट .np डोमेन नेम निःशुल्क दर्ता गर्न सक्नुहुन्छ ।

यदि टप लेभल डोमेन किन्न चाहनुहुन्छ भने नेपालमा त्यस्ता डोमेन नेम खरिद गरिदिने थुप्रै प्लेटफर्म आइसकेका छन् । यदि तपाईंसँग डलर कार्ड छ भने अन्तर्राष्ट्रिय डोमेन नेम प्रदायक जस्तै गोड्याडी (godaddy.com), नेमचिप (namecheap.com), डोमेन डटकम (domain.com), होस्टिन्जर (hostinger.com), ब्लुहोस्ट (bluehost.com) आदिबाट खरिद गर्न सक्नुहुन्छ ।

तर डलर कार्ड छैन अनि डोमेन खरिद गर्दा केही समस्या आए विदेशी कम्पनीसँग सहकार्य गर्न सकिंदैन भन्ने लाग्यो भने तपाईंका लागि नेपाली कम्पनीहरू पनि विकल्पमा छन् ।डोमेन तथा होस्टिङ प्रोभाइडर कम्पनी ओहोडोमेन, कैलाश क्लाउड, हिमालयनहोस्ट, बबाल होस्ट, सास टेक नेपाल, नेस्ट नेपाल, प्रभु होस्ट, गोर्खा होस्ट, वेब लिङ्क नेपाल, वेब टेक नेपाल, क्रेजी होस्ट नेपाल, योहो क्लाउड, डोको होस्ट लगायतबाट डोमेन नेम खरिद गर्न सकिन्छ ।

यिनै प्लेटफर्मबाट आफूलाई उपयुक्त लाग्ने डोमेन नेम सर्च गरेर अर्डर गर्नुहोस् । अर्डर कन्फर्म गर्दा तपाईंले आफ्नो नाम, ठेगाना, सम्पर्क नम्बर, ईमेल एड्रेस लगायतका विवरण उपलब्ध गराउनुपर्ने हुन्छ । सबै विवरण उपलब्ध गराइसकेपछि भुक्तानी गर्नुपर्ने हुन्छ ।

त्यसपछि ती प्लेटफर्ममा अकाउन्ट बनाएर त्यसैबाट आफ्नो डोमेन नेम प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ । नेम सर्भर परिवर्तन, डोमेन रिन्यु तथा अन्य व्यवस्थापनका काम गर्नका लागि उक्त अकाउन्ट महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।

यदि तपाईं .np डोमेन लिन चाहनुहुन्छ भने केही कागजात आवश्यक पर्छ । व्यक्तिगत प्रयोगका लागि आफ्नो नामसँग मेल खाने डोमेनको लागि आफ्नो नागरिकता, पासपोर्ट वा अन्य पहिचान पत्र पेश गर्नुहोस् । त्यस्तै व्यवसायका लागि दर्ता प्रमाणपत्र र लोगो सहित आवेदन दिनुपर्छ । 

डोमेन खरिद गरिसकेपछि होस्टिङ खरिद गर्नुपर्ने हुन्छ । अधिकांश डोमेन प्रदायकले नै होस्टिङ उपलब्ध गराउने हुँदा आफूले डोमेन नेम लिएको प्रदायकबाट होस्टिङ सेवा लिन सक्नुहुन्छ । 

वेबसाइटका सबै सामग्रीहरू (फाइल, डेटावेस, तस्बिरहरू) का लागि इन्टरनेटमा एक सुरक्षित स्थान प्राप्त गर्नु नै होस्टिङ सेवा लिनु हो । यसले तपाईंको वेबसाइटलाई विश्वभरका प्रयोगकर्ताको पहुँचमा उपलब्ध गराउँछ । 

ब्लग, सामान्य जानकारी वा साना व्यवसायका लागि शेयर्ड होस्टिङ (Shared Hosting) उपयुक्त हुन्छ । त्यस्तै ईकमर्स साइट, उच्च ट्राफिक आउने वेबसाइटका लागि भीपीएस (Virtual Private Server) वा क्लाउड होस्टिङ उपयुक्त हुन्छ, जसमा उच्च गतिको सेवा र सुरक्षा पाइन्छ । 

होस्टिङ सेवा लिनुअघि यसको अवधि (१ महिना, १ वर्ष वा ३ वर्ष) र मूल्य हेरी आफ्नो बजेटमा मिल्ने योजना छनोट गर्नुहोस् । केही प्रदायकहरूले निःशुल्क डोमेन, ईमेल होस्टिङ, एसएसएल सर्टिफिकेटजस्ता सुविधा पनि प्रदान गर्छन्, जसले तपाईँको लागत घटाउन मद्दत गर्छ । 

नेपालका होस्टिङ प्रदायकहरूले ईसेवा, खल्ती, बैंक ट्रान्सफर लगायतका भुक्तानी विकल्पहरू उपलब्ध गराउँछन् भने अन्तर्राष्ट्रिय होस्टिङ प्रदायकहरूमा क्रेडिट कार्ड वा PayPal जस्ता विकल्पहरू उपलब्ध हुन्छन् ।

आफ्नो योजना चयन गरी, आवश्यक जानकारी (जस्तै, डोमेन नाम, ईमेल ठेगाना) भरि भुक्तानी प्रक्रिया पूरा गर्नुहोस् । नेपालका होस्टिङ प्रदायकहरूले ईसेवा, खल्ती, बैंक ट्रान्सफर लगायतका भुक्तानी विकल्पहरू उपलब्ध गराउँछन् भने अन्तर्राष्ट्रिय होस्टिङ प्रदायकहरूमा क्रेडिट कार्ड वा पेपल जस्ता विकल्पहरू उपलब्ध हुन्छन् । 

होस्टिङ सेवा खरिद गरेपछि तपाईंले आफ्नो वेबसाइट सेटअप गर्न सीप्यानल (cPanel) वा अन्य होस्टिङ व्यवस्थापन प्लेटफर्ममार्फत काम सुरु गर्न सक्नुहुन्छ । यहाँ तपाईंले वेबसाइटको सामग्री अपलोड, सीएमएस (जस्तै वर्डप्रेस) इन्स्टल गर्ने सुविधा प्राप्त गर्नुहुन्छ ।

यसरी, आफ्नो आवश्यकताअनुसार होस्टिङ सेवा छनोट गरेर सजिलै आफ्नो वेबसाइटलाई अनलाइनमा उपलब्ध गराउन सकिन्छ । राम्रो सेवा प्रदायक चयन गर्दा ग्राहक सेवा, अपटाइम ग्यारेन्टी, सुरक्षा सुविधा लगायतमा ध्यान दिनु महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।

पछिल्लो अध्यावधिक: कात्तिक २१, २०८१ १२:२८

टिप्पणीहरू